Dlaczego mózg się śmieje | Mapy dla mózgu | radiolog vs tygrys | (nie)samodzielny rodzic | Wydanie 49

SeeWidely/ 11 kwietnia, 2025/ NeuroEfektywnie

NeuroEfektywnie 🧠 | Wydanie nr 49

Dlaczego mózg się śmieje | Mapy dla móżgu | radiolog vs tygrys | (nie)samodzielny rodzic | Wydanie 49

Marcin P Stopa SeeWidely 2
Marcin P. Stopa

Head of NeuroResearch @ Neuroinsight Lab by SeeWidely

Co w nowym wydaniu?

  • Dlaczego mózg się śmieje?

  • Stworzyli Google Maps dla mózgu 

  • Doświadczony radiolog i zakamuflowany tygrys – co mają ze sobą wspólnego?

  • Jedno zdanie, które sprawi, że Twoje dziecko stanie się bardziej samodzielne

Zapraszam do nowego wydania biuletynu NeuroEfektywnie 🧠 – owocnej i przyjemnej lektury 🙂

#1

Dlaczego mózg się śmieje?

Jaki jest najśmieszniejszy żart świata i dlaczego bawi nas nawet to, co niekoniecznie powinno?

Śmiech to nie tylko przyjemna reakcja – to skomplikowany proces neuronalny, który może być potężnym narzędziem np. w rękach marketerów. Ale co tak naprawdę dzieje się w naszych głowach, gdy słyszymy żart?

Zacznijmy od najśmieszniejszego żartu na świecie według badań.

W badaniu Richarda Wisemana z University of Hertfordshire, gdzie pod lupę wzięto 40 000 dowcipów, na które zagłosowało ponad 350 000 ludzi z 70 krajów świata, wybierając w ten sposób najśmieszniejszy kawał na świecie:

Dwóch myśliwych idzie przez las i nagle jeden z nich traci przytomność. Ma wytrzeszczone oczy i niewyczuwalny oddech. Jego kolega wyciąga więc telefon i dzwoni na telefon alarmowy.

Gdy ktoś odbiera, krzyczy w słuchawkę.

– Mój przyjaciel nie żyje! Co mam robić?

Operator próbuje opanować sytuację.

– Proszę się uspokoić. Pomogę panu. Przede wszystkim proszę się upewnić, że na pewno nie żyje.

W słuchawce zapada cisza, po czym słychać strzał w tle i zdyszany głos pyta:

– Dobra. Co teraz?

Dlaczego czasem śmiejemy się z żartów tak słabych, że aż bolą? 

.

.

.

Odpowiedź może leżeć w intrygującym zjawisku znanym jako „efekt błędnego przewidywania”.

Badacze tłumaczą to zjawisko „teorią łagodnego naruszenia”. Kiedy słyszymy początek żartu, nasz mózg automatycznie próbuje przewidzieć puentę.

Zaskoczenie, które przeradza się w śmiech to nic innego jak przyznanie się mózgu, że się pomylił w przewidywaniu, co się wydarzy. Aby zapewnić nam przetrwanie, poszerza wachlarz dostępnych możliwości o te właśnie zasłyszane i by je utrwalić wzbudza w nas pozytywne odczucia (jak wesołość) lub negatywne (jak zażenowanie).

W przypadku „suchara” puenta jest często tak oczywista lub absurdalna, że kompletnie rozmija się z naszymi przewidywaniami. Ta rozbieżność wywołuje reakcję zaskoczenia, która paradoksalnie może być odbierana jako zabawna.

Dodatkowo Chan i współpracownicy (2016) odkryli, że rozwiązywanie niespójności semantycznych aktywuje obszary mózgu związane z kreatywnym myśleniem. Oznacza to, że przetwarzanie „sucharów” może angażować podobne mechanizmy neuronalne co rozwiązywanie problemów kreatywnych.

Ale to nie koniec!

Co jest lepsze niż najlepszy dowcip na świecie?

.

.

.

1001 najzabawniejszych dowcipów świata, które znajdziesz na końcu tego wydania 😉

#2

Stworzyli Google Maps dla mózgu - z widokiem każdej uliczki-synapsy i możliwością zajrzenia do środka każdego budynku-neuronu.

Gdyby Leonardo da Vinci żył dzisiaj, porzuciłby swoje anatomiczne szkice na rzecz nowej technologii z MIT – prawdziwej rewolucji w obrazowaniu ludzkiego mózgu. To jak przeskok od mapy narysowanej na serwetce do satelity NASA.

86 miliardów neuronów, biliony połączeń, a oni właśnie znaleźli sposób, by zobaczyć je wszystkie.

Zespół z MIT stworzył technologię, która pozwala zajrzeć w każdy zakamarek ludzkiego mózgu – od pojedynczej synapsy po całą półkulę.

Jak to zrobili? 

Stworzyli technologię składającą się z trzech kluczowych elementów:

1️⃣ „Megatom” – urządzenie, które potrafi pokroić półkulę mózgu na ultracienkie plastry bez uszkodzenia struktury. To tak, jakbyś pokroił(-a) tort weselny na 10000 kawałków, ale wszystkie dekoracje pozostały nietknięte!

2️⃣ „mELAST” – specjalna technika chemiczna, która sprawia, że tkanka staje się przezroczysta jak szkło, a jednocześnie elastyczna jak guma, równocześnie zachowując wszystkie szczegóły anatomiczne.

3️⃣ „UNSLICE” – system komputerowy, który potrafi poskładać wszystkie plastry z powrotem w trójwymiarowy obraz, dokładnie dopasowując każde pojedyncze naczynie krwionośne i wypustkę nerwową.

🥖 To jak układanie z puzzli bułki tartej z powrotem w kajzerkę.

🤯 Co to oznacza?

  • Możemy zobaczyć, jak neurony łączą się ze sobą w całym mózgu;

  • Możemy porównać zdrowy mózg z chorym (np. w chorobie Alzheimera);

  • Możemy wielokrotnie badać tę samą tkankę, oznaczając różne struktury.

Najbardziej fascynujące? 

To, co kiedyś zajmowało miesiące, teraz trwa zaledwie 100 godzin!

💡 Pierwsze odkrycie?

Naukowcy już wykorzystali tę technologię do badania choroby Alzheimera. 

Odkryli, że utrata synaps (połączeń między neuronami) koncentruje się głównie w miejscach występowania płytek amyloidowych. 

Poza tymi obszarami gęstość synaps była podobna jak w zdrowym mózgu!

Ta technologia może zrewolucjonizować nasze rozumienie chorób neurologicznych i psychicznych. 

To jak otrzymanie szczegółowej mapy terenu przed wyruszeniem na misję ratunkową.

🔬 Co dalej? 

Naukowcy planują stworzyć „bank mózgów” – bibliotekę pełnych obrazów 3D, które badacze na całym świecie będą mogli analizować pod różnym kątem. Wyobraź sobie Google Street View dla tysięcy mózgów!

To może być początek nowej ery w neurobiologii. 

Rozumienie chorób neurologicznych, psychicznych, a może nawet świadomości właśnie nabrało nowej perspektywy.

A Ty, co byś chciał(-a) zobaczyć w swoim mózgu, gdybyś miał(-a) taką możliwość?

#3

Doświadczony radiolog i zakamuflowany tygrys - co mają ze sobą wspólnego?

Złośliwie mógłbym powiedzieć, że jednego i drugiego trudno spotkać w Polsce – wciąż część szpitali robi np. MRI, ale na opis trzeba czekać ok. pół roku, bo wykonywany jest przez radiologa z innego szpitala…

Ale nie jestem złośliwy i dziś nie o tym 😉

🧠 Naukowcy z Boston University trenowali AI na rozpoznawaniu zakamuflowanych zwierząt. Nieoczekiwanie odkryli coś, co może zmienić sposób diagnozowania guzów mózgu.

Jak to działa? 🤔

Wyobraź sobie dwie sytuacje:

🐅 zwierzę ukrywające się w naturalnym kamuflażu

🧠 guz wtapiający się w zdrową tkankę mózgu

Okazuje się, że mechanizm ich rozpoznawania przez sztuczną inteligencję jest zaskakująco podobny!

Co odkryli naukowcy?

Zespół przeszkolił sieci neuronowe najpierw na rozpoznawaniu zakamuflowanych zwierząt, a następnie wykorzystał tę wiedzę do wykrywania guzów w obrazach MRI.

Wyniki?

👉 Dokładność wykrywania guzów wzrosła nawet o 8,35% (z 83,85% do 92,20% dla sieci T2Net) i ogólna dokładność 85,99% dla T1Net;

👉 Sieć nauczyła się dostrzegać nie tylko sam guz, ale także subtelne zmiany w otaczającej go tkance;

👉 System zaczął działać podobnie do doświadczonych radiologów, analizując wpływ guza na sąsiednie struktury mózgu.

Co ciekawe, sieć nie tylko patrzyła na sam guz – nauczyła się też:

👉 obserwować odkształcenia okolicznych tkanek;

👉 analizować przesunięcia w strukturze mózgu;

👉 identyfikować zmiany symetryczności.

🔍 Szczególnie interesujące jest to, że sieć sama odkryła te wzorce – nikt jej nie powiedział na co ma patrzeć!

To pokazuje jak natura może inspirować rozwój technologii medycznych. 

Mechanizmy, które pomagają zwierzętom ukrywać się w środowisku mogą paradoksalnie pomóc nam w wykrywaniu tego, co ukryte w ludzkim mózgu.

Tego typu rozwiązania wraz z coraz większą dostępnością MRI mogą być krokiem milowym we wczesnym wykrywaniu zmian nowotworowych ratując niezliczone życia ludzkie – a przy okazji nasz system zdrowotny…

🇵🇱 Smutny obraz Polski…

Schodząc na nasz polską ziemię jak wygląda sytuacja u nas z Radiologią?

Według danych Najwyższej Izby Kontroli z 2022 roku w aż ok. 35% szpitali brakuje specjalistów radiologów – i to pomimo rosnącego trendu ich ogólnej liczby. W niektórych szpitalach nie ma kto opisywać badań – co nie tylko wydłuża czas oczekiwania na wyniki, ale może prowadzić do przestoju w badaniach.

Radiolodzy

Patrząc na dane sprzed pandemii już wtedy było można zaobserwować spadający trend dziennej liczby badań, co jest o tyle martwiące, że badania te potrafią niezwykle przyśpieszyć diagnozę.

#4

Jedno zdanie, które sprawi, że Twoje dziecko stanie się bardziej samodzielne

Naukowcy z Yale odkryli, że wystarczy zmienić…

…sposób mówienia o zadaniu… mówiąc do rodziców!

Jak w praktyce u dzieci w prosty sposób zwiększyć motywację, samodzielność, wesprzeć rozwój kluczowych umiejętności i podnieść poczucie sprawczości?

🔎 Badacze z Yale przeprowadzili serię eksperymentów z udziałem dzieci w wieku 4-5 lat i ich rodziców. 

Np. w jednym z nich dzieci miały założyć hokejowy sprzęt ochronny.

Co odkryli?

👉 Gdy rodzicom powiedziano, że ubieranie to okazja do nauki życiowych umiejętności, ich interwencje spadły z 8.6 do zaledwie 4.4 działań pomocowych.

👉 Rodzice zaczęli więcej zachęcać i wspierać dzieci, zamiast je wyręczać.

👉 Co najciekawsze – nie miało znaczenia czy przedstawiono zadanie jako „wielką” czy „małą” okazję do nauki. Sam fakt postrzegania go jako edukacyjnego wystarczył, by zmniejszyć nadopiekuńczość.

Wystarczy przedstawić codzienne zadanie jako okazję do nauki, by rodzice powstrzymali się od wyręczania dzieci.

💡 Dlaczego to takie ważne?

Nadmierne wyręczanie dzieci:

🔥 osłabia ich motywację

🔥zmniejsza samodzielność

🔥hamuje rozwój kluczowych umiejętności życiowych

🔥obniża poczucie sprawczości

🧠 Jak to wykorzystać w praktyce?

Następnym razem, gdy będziesz mieć ochotę zrobić coś za dziecko, pomyśl o tym zadaniu jak o okazji do nauki. 

To prosty trick, który pomoże powstrzymać się od nadmiernej pomocy.

To pokazuje, jak niewielka zmiana w postrzeganiu sytuacji może diametralnie zmienić nasze zachowanie. 

Czasem wystarczy inaczej nazwać zadanie, by uruchomić zupełnie inne mechanizmy w naszym mózgu.

A Ty, w jakich sytuacjach łapiesz się na nadmiernym pomaganiu?

PS

A czy myślisz, że na linii przełożony-pracownik może to wyglądać tak samo? 😉

BONUS

1001 dowcipów w języku angielskim z opisywanego badania znajdziesz pod linkiem:

neuro-marketing.pl/1001jokes

Chcesz zwiększyć skuteczność w swojej firmie, dzięki najnowszej wiedzy z zakresu neuronauk i neuromarketingu?

Zapraszam do NeuroinsightLab.pl, gdzie:

Realizujemy badania neuromarketingowe – odkrywając to, co niewidzialne, aby być bliżej percepcji klientów. Dostarczamy praktyczne wskazówki dla biznesu, które pomagają w optymalizacji strategii, zwiększając skuteczność marketingu i sprzedaży, a także ulepszając projektowanie produktów, usług i interfejsów w zgodzie z rzeczywistymi potrzebami i oczekiwaniami klientów.

Pomagamy budować strategię opartą o najnowszą wiedzę z neuronauk i neuromarketingu – prowadzimy konsultacje i projekty doradcze, podczas których pomagamy firmom wykorzystać w praktyczny sposób zdobycze neuronauki i wdrożyć wiedzę o tym, jak działa mózg.

Edukujemy – prowadzimy dedykowane szkolenia, warsztaty i webinary, a także zbieramy najbardziej aktualną i wyselekcjonowaną wiedzę na:

Zastanawiasz się, jak NeuroNauka może pomóc Twojej firmie? Omówmy to podczas bezpłatnej konsultacji – wystarczy, że zarezerwujesz dogodny dla siebie termin na stronie: umow.NeuroinsightLab.pl

Gdzie ostatnio można było mnie usłyszeć?

[Webinary]

 

[Podcasty]

O mnie:

Marcin P. Stopa

Jestem ekspertem w wykorzystaniu neuronauki i NeuroTechnologii w biznesie, marketingu, HR oraz badaniach konsumenckich.

Jako Head of NeuroResearch w Neuroinsight Lab wykorzystuję najnowocześniejsze narzędzia takie jak EEG i eye-tracking wspierane przez AI do identyfikacji nieuświadomionych insightów konsumenckich. Celem mojego zespołu w Neuroinsight Lab jest dostarczanie rzetelnej wiedzy o mechanizmach ludzkiego umysłu, która zapewnia klientom przewagę konkurencyjną i sukces rynkowy. W ten sposób umożliwiamy firmom korzystanie z przewagi, którą mają takie firmy jak Apple, Microsoft, TikTok, Google, Procter and Gamble i nie tylko.

Jestem także współtwórcą Platformy NanoLearningowej SeeWidely.com umożliwiającej efektywny rozwój kompetencji pracowników w zaledwie 5 minut dziennie, która w 2023 r. została wyróżniona, zdobywając tytuł HR TECH Changer przyznawany przez Polskie Forum HR w partnerstwie z Pracuj Ventures. Dzięki implementacji zdobyczy (neuro)nauki SeeWidely.com wywiera pozytywny wpływ na sektor HR, rozwijając już ponad 300 organizacji, w tym topowe firmy z GPW i S&P500

Wierzę, że jednym z podstawowych celów naszego pokolenia jest stworzenie rozwiązań usprawniających nasze możliwości poznawcze, tak potrzebne do sprawnego funkcjonowania w coraz bardziej złożonym świecie.

Chętnie dzielę się swoją wiedzą o NeuroTechnologii, mózgu, praktycznym zastosowaniu neuronauki w marketingu, biznesie i na co dzień. Występowałem na scenach między innymi Mobile Trends for Experts, SAP Lab, Linkedin Local, IKEA Industry, Virtual Summit, DIMAQ, TXB.digital.

W skrócie: wykorzystuję i przekuwam wiedzę o funkcjonowaniu mózgu w praktyczne i efektywne rozwiązania biznesowe.

Zobacz, jak wdrażamy neuronaukę w biznesie w NeuroinsightLab.pl

Spodobał Ci się artykuł?
Wiedza jest po to, by się nią dzielić:

Źródła:

#1

[1] Chan, Y. C., Liao, Y. J., Tu, C. H., & Chen, H. C. (2016). Neural correlates of hostile jokes: cognitive and motivational processes in humor appreciation. Frontiers in Human Neuroscience, 10, 527.

[2] Chan, Y. C. (2016). Neural correlates of sex/gender differences in humor processing for different joke types. Frontiers in Psychology, 7, 536.

[3] Goel, V., & Dolan, R. J. (2001). The functional anatomy of humor: segregating cognitive and affective components. Nature neuroscience, 4(3), 237-238.

[4] Shibata, M., Toyomura, A., Motoyama, H., Itoh, H., Kawabata, Y., & Abe, J. I. (2012). Does simile comprehension differ from metaphor comprehension? A functional MRI study. Brain and Language, 121(3), 254-260.

[5] Warren, C., & McGraw, A. P. (2016). Differentiating what is humorous from what is not. Journal of Personality and Social Psychology, 110(3), 407-430.

[6] Wiseman, R. (2010). Dziwnologia: Ciekawa nauka codziennego życia (Tłumaczenie: M. Chudziak). Dom Wydawniczy Rebis.

#2

[7] Park, J., Wang, J., Guan, W., Gjesteby, L. A., Pollack, D., Kamentsky, L., Evans, N. B., Stirman, J., Gu, X., Zhao, C., Marx, S., Kim, M. E., Choi, S. W., Snyder, M., Chavez, D., Su-Arcaro, C., Tian, Y., Park, C. S., Zhang, Q., Yun, D. H., … Chung, K. (2024). Integrated platform for multiscale molecular imaging and phenotyping of the human brain. Science (New York, N.Y.), 384(6701).

[8] Park J., et al. (2019). “Protection of tissue physicochemical properties using polyfunctional crosslinkers.” Nature Biotechnology, 37(1), 73-83.

[9] Chung K., & Deisseroth K. (2013). “CLARITY for mapping the nervous system.” Nature Methods, 10(6), 508-513.

[10] Murray E., et al. (2015). “Simple, Scalable Proteomic Imaging for High-Dimensional Profiling of Intact Systems.” Cell, 163(6), 1500-1514.

#3

[11] Rustom, F., Moroze, E., Parva, P., Ogmen, H., & Yazdanbakhsh, A. (2024). Deep learning and transfer learning for brain tumor detection and classification. Biology Methods and Protocols, 9(1),

[12] Selvaraju, R.R., et al. (2019). Grad-CAM: Visual Explanations from Deep Networks via Gradient-based Localization. International Journal of Computer Vision, 128, 336–359.

[13] Akkus, Z., et al. (2017). Predicting Deletion of Chromosomal Arms 1p/19q in Low-Grade Gliomas from MR Images Using Machine Intelligence. Journal of Digital Imaging, 30(4), 469–476.

[14] Najwyższa Izba Kontroli (2022) Informacja o wynikach kontroli: ZAKUP I WYKORZYSTANIE WYSOKOSPECJALISTYCZNEJ APARATURY MEDYCZNEJ W PODMIOTACH LECZNICZYCH. KZD. 430.008.2021, Nr ewid. 4/2022/P/21/057/KZD

#4

[15] Shachnai, R., Asaba, M., Hu, L., & Leonard, J. (2023). Pointing out learning opportunities reduces overparenting. Child Development.

[16] Bradley-Geist, J., & Olson-Buchanan, J. (2014). Helicopter parents: An examination of the correlates of over-parenting of college students. Education + Training, 56(4), 314-328.

[17] Segrin, C., Woszidlo, A., Givertz, M., & Montgomery, N. (2013). Parent and Child Traits Associated with Overparenting. Journal of Social and Clinical Psychology, 32(6), 569-595.

[18] Schiffrin, H. H., Liss, M., Miles-McLean, H., Geary, K. A., Erchull, M. J., & Tashner, T. (2014). Helping or hovering? The effects of helicopter parenting on college students’ well-being. Journal of Child and Family Studies, 23(3), 548-557.

Rozmowa czy e-mail?
Chcesz dowiedzieć się jak neurobadania mogą pomóc w Twojej organizacji? Skontaktuj się z nami, używając formularza lub od razu zarezerwuj 30-minutową rozmowę w dogodnym dla siebie terminie.

Skontaktuj się z nami:





    Aby wysłać wiadomość musisz zaakceptować politykę prywatności.

    biuletyn neuroefektywnie