DEPRESJA zabija szybciej niż papierosy | MIŁOŚĆ upośledza mózg | ile mózg potrzebuje czasu, aby się zakochać | hiperpołączony mózg w ASD

SeeWidely/ 16 lutego, 2025/ NeuroEfektywnie

NeuroEfektywnie 🧠 | Wydanie nr 46

DEPRESJA zabija szybciej niż papierosy | MIŁOŚĆ upośledza mózg | ile mózg potrzebuje czasu, aby się zakochać | hiperpołączony mózg w ASD

Marcin P Stopa SeeWidely 2
Marcin P. Stopa

Head of NeuroResearch @ Neuroinsight Lab by SeeWidely

Co w nowym wydaniu?

  • DEPRESJA zabija szybciej niż papierosy?
  • MIŁOŚĆ UPOŚLEDZA MÓZG bardziej niż narkotyki?
  • Ile mózg potrzebuje czasu, aby się zakochać – ale tak naprawdę na całe życie?
  • Hiperpołączony 🧠 mózg w spektrum autyzmu – obalmy mit, zanim się on rozwinie
#1

DEPRESJA zabija szybciej niż papierosy?

To nie metafora – to twarde dane z najnowszych badań.

Wyobraź sobie, że ktoś mówi Ci, że ma chorobę, która skraca życie o 10-20 lat.

Pewnie pomyślał(a)byś o raku albo przewlekłym paleniu papierosów (które odbiera „tylko” 8-12 lat życia).

A co, jeśli powiem Ci, że tą chorobą może być właśnie depresja?

Najnowsze badanie opublikowane w Brain Medicine pokazuje coś, co zmienia nasze rozumienie tej choroby.

Depresja to nie tylko „zły nastrój” (jak wciąż uważa wiele osób) – to prawdziwy huragan w naszym organizmie.

Depresja zabija szybciej niż...

W mózgu osoby chorej zachodzą dramatyczne zmiany. 

Kora przedczołowa, nasze „centrum dowodzenia” emocjami, traci aż 40% swojej objętości.

To tak jakby samochód stracił prawie połowę mocy silnika, ale nadal musiał jechać z tą samą prędkością.

Organizm zaczyna produkować nadmiar hormonu stresu (CRH), który działa jak zepsuty termostat – zamiast uspokajać, nieustannie podbija temperaturę.

Ciągły stres powoduje nadprodukcję hormonu CRH, który:

  • zakłóca sen,

  • zmniejsza apetyt,

  • zwiększa stany lękowe,

  • aktywuje stan zapalny w organizmie.

Te zmiany hormonalne nie tylko wpływają na nastrój.

Prowadzą do kaskady problemów zdrowotnych – od chorób serca, przez cukrzycę, po osteoporozę.

Dr Philip W. Gold, autor przełomowego badania, porównuje to do efektu domina:

jeden przewrócony klocek (zaburzenia hormonalne) powoduje upadek kolejnych (problemy zdrowotne).

 

Nie ma jednej depresji. 

Różne typy depresji pokazują zupełnie inne wzorce zaburzeń hormonalnych – to jak różne choroby ukryte pod tym samym nazwiskiem.

Jest jednak nadzieja. 

Naukowcy odkryli, że te zmiany można odwrócić dzięki nowym metodom precyzyjnego leczenia.

To jak naprawa tego zepsutego termostatu – gdy przywrócimy właściwą regulację hormonów, cały organizm może wrócić do równowagi.

To odkrycie zmienia sposób, w jaki powinniśmy myśleć o depresji.

Przestaje być „tylko problemem psychicznym”, a staje się poważną chorobą całego organizmu – tak jak cukrzyca czy nadciśnienie.

Czy to nie czas byśmy zaczęli ją tak właśnie traktować?

Udostępnij dalej – może w ten sposób uratujesz komuś życie.

#2

MIŁOŚĆ UPOŚLEDZA MÓZG bardziej niż narkotyki?

Co dzieje się w naszym mózgu, gdy się zakochujemy i dlaczego jest to „gorsze” niż narkotyki?

Zakochanie działa na mózg silniej niż kokaina – to nie metafora, a wniosek płynący z badań neuroobrazowania!

🔬 Co dokładnie dzieje się w mózgu?

Twój mózg dosłownie „ćpa” miłość. Aktywują się dokładnie te same obszary co przy zażyciu kokainy – obszar nakrywki brzusznej (VTA) oraz jądro półleżące.

To właśnie tutaj następuje potężny wyrzut dopaminy, który:

🗓️ Utrzymuje się przez cały okres zakochania (12-18 miesięcy!)

🎉 Powoduje euforię i uczucie szczęścia

🥰 Uzależnia od obecności ukochanej osoby

Zmiany neurochemiczne są ekstremalne:

📉 Poziom serotoniny spada o 40% (identycznie jak w nerwicy natręctw!)

🌊 Dopamina zalewa układ nagrody

😶 Kora przedczołowa odpowiedzialna za racjonalne myślenie drastycznie zmniejsza aktywność

Co więcej!

⏱️ Pierwsze zmiany w mózgu pojawiają się już po 0,2 sekundy od zobaczenia ukochanej osoby

📈 Poziom noradrenaliny wzrasta 3-krotnie, powodując przyspieszone bicie serca

😍 Aktywność w obszarach związanych z negatywną oceną i krytyką spada o 40%

To dlatego zakochani zachowują się jakby byli na haju nie mogąc przestać myśleć o obiekcie uczuć, zaniedbując pozostałe zadania czy tracąc kontakt z rzeczywistością i co równie częste – podejmują irracjonalne czy ryzykowne decyzje.

⚡ Ale uwaga – miłość może być groźniejsza niż narkotyki, gdyż nie ma dawkowania ani kontroli „zażywania”. Dochodzi do tego brak świadomości uzależnienia – spróbuj tylko powiedzieć zakochanemu, że idealizuje partnera, a same efekty utrzymują się znacznie dłużej niż przy kokainie (godziny vs. miesiące).

⚡ A to dopiero początek…

Długotrwałe relacje głęboko zmieniają nasz mózg sprawiając, że po latach związku:

👫 Powstają wspólne wzorce aktywacji neuronalnej między partnerami

🤩 Rozwija się synchronizacja reakcji emocjonalnych

🎗️ Tworzy się „współdzielona pamięć autobiograficzna”

Mózg tworzy nowe połączenia neuronalne związane z partnerem, zmienia się nawet ekspresja genów w układzie nagrody oraz powstają trwałe ścieżki pamięciowe łączące wspomnienia.

🚨 Tu dochodzimy do kluczowego odkrycia…

Naomi Eisenberger z UCLA wykazała w badaniach, że utrata bliskiej osoby aktywuje te same obszary mózgu co fizyczny ból. Jej zespół odkrył, że aktywacja przedniej części kory zakrętu obręczy jest podobna zarówno przy bólu fizycznym jak i emocjonalnym. Następują także zmiany w poziomach neuroprzekaźników przypominające istny „zespół odstawienia”. Dochodzi do dezaktywacji szlaków neuronalnych związanych ze wspólnymi wspomnieniami.

Z drugą osobą więc tracimy także cząstkę siebie. 

Czujemy się w wielkim zagrożeniu, bo mózg nie znosi niepewności i nieprzewidywalności, a bez drugiej osoby nic już nie jest takie jakie było i jakie znamy.

A jak u Ciebie wyglądało zakochanie i skąd wiedziałeś(-aś), że to już miłość na całe życie?

#3

Ile mózg potrzebuje czasu, aby się zakochać - ale tak naprawdę na całe życie?

Czy wiesz, że Twój mózg potrzebuje zaledwie 0,2 sekundy, aby rozpocząć proces zakochiwania się?

Ale co musi się wydarzyć, by ta iskra przerodziła się w trwałą miłość?

⚡ Pierwsze 0,2 sekundy

to nadzwyczajna aktywacja ciała migdałowatego połączona z błyskawiczną ocena atrakcyjności, która rozpoczyna kaskadę reakcji hormonalnych.

🌱 Pierwsze 4 miesiące

to intensywna aktywacja układu nagrody, spadek aktywności kory przedczołowej o 40% i obniżenie poziomu serotoniny przypominające nerwicę natręctw. To najbardziej intensywny i „obsesyjny” element podróży do miłości.

💑 8-10 miesięcy

to stopniowa stabilizacja poziomów hormonów. Wzmacniane są połączenia neuronalne i tworzy się swoista „współdzielona mapa neuronalna” między partnerami.

👥 12-18 miesięcy

to czas kiedy zachodzi synchronizacja aktywności mózgowej partnerów i tworzenie trwałych śladów pamięciowych oraz stabilizacja nowych szlaków neuronalnych.

Po tym okresie – wóz albo przewóz.

Jeśli w tym czasie zbudowała się odpowiednia relacja, można przejść do miłości, którą będzie się wciąż budować i pielęgnować przez następne dekady życia.

A po 20 latach… mamy powtórkę?

🔍 Co niesamowite, badania z użyciem fMRI pokazują, że pary będące ze sobą ponad 20 lat wykazują wyjątkową synchronizację aktywności mózgowej – ich mózgi dosłownie „tańczą” w tym samym rytmie podczas wspólnych aktywności!

Trwała miłość to nie tylko chemia – to głęboka przebudowa połączeń neuronalnych. Badania pokazują, że do wykształcenia stabilnych wzorców aktywacji potrzeba minimum 12 miesięcy intensywnej relacji.

🤔 Dlaczego akurat tyle? To czas potrzebny na:

  • pełny cykl doświadczeń wspólnych

  • utworzenie stabilnych śladów pamięciowych

  • synchronizację rytmów biologicznych

  • rozwój „współdzielonej pamięci autobiograficznej”

💡 Co ciekawe, badania sugerują też, że pary które przeszły razem przez trudne sytuacje w pierwszym roku związku, wykazują silniejszą synchronizację aktywności mózgowej w długiej perspektywie.

Co istotne, zakochujemy się w osobie, którą poznaliśmy, a życie spędzamy z kimś, kim ta osoba się przy nas stała.
 

A Ty, po jakim czasie poczułeś(-aś), że to już ta właściwa osoba?

Na wideo możesz zobaczyć pierwsze w historii nagranie pocałunku wykonane podczas Rezonansu Magnetycznego (3 Tesle).

Koniecznie zwróć uwagę, jak zachowują się serca podczas pocałunku 😍

Zgadniesz po której stronie nagrania jest mężczyzna, a po której kobieta? 🧐

Odpowiedź na końcu tego wydania 😉

#4

Hiperpołączony 🧠 mózg w spektrum autyzmu - obalmy mit, zanim się on rozwinie

W mediach pojawiają się nagłówki o „hiperpołączonych mózgach” osób w spektrum autyzmu (ASD), a nawet „super-umysłach”. Sprawdźmy, co naprawdę pokazują badania naukowe, zanim ten mit się rozprzestrzeni.

W przełomowym badaniu ze Stanford University naukowcy przebadali aż 110 dzieci w wieku 7-13 lat wykorzystując funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI) w stanie spoczynku. To, co odkryli jest fascynujące.

Co naprawdę zauważono w mózgach dzieci w spektrum autyzmu? 

Badacze zidentyfikowali zwiększoną łączność funkcjonalną między wieloma obszarami mózgu – dokładniej 588 par (15%) regionów anatomicznych wykazało silniejsze połączenia. Ta zwiększona aktywność występowała zarówno w bliskich, jak i odległych regionach, szczególnie w obszarach pierwotnych czuciowych, paralimbicznych i asocjacyjnych.

Najważniejsze? 

Im silniejsza była ta zwiększona łączność, tym większe trudności w sferze społecznej wykazywały dzieci – co potwierdzono w trzech niezależnych grupach badanych.

Zaobserwowano również wyższą amplitudę fluktuacji sygnału (ALFF – miary aktywności spontanicznej mózgu), co może tłumaczyć obserwowane wzorce łączności.

Warto zaznaczyć, że nowsze badania (2019-2024) pokazują, że wzorce łączności mogą się znacząco różnić w zależności od wieku – to co obserwujemy u dzieci, niekoniecznie występuje u dorosłych. Badania sugerują również, że łączność funkcjonalna może być różna w zależności od podtypu autyzmu i współwystępujących cech.

Ok, ale…

🤔 Skąd więc biorą się przypadki ponadprzeciętnych zdolności u niektórych osób z ASD?

Samo występowanie zwiększonej łączności w mózgu nie jest przyczyną wybitnych zdolności. Historia zna wiele przypadków osób z ASD wykazujących niezwykłe umiejętności – od genialnych matematyków po utalentowanych artystów. Jednak badanie pokazuje, że to nie sama „nadłączność” jest źródłem tych talentów.

💡 Co to oznacza w praktyce?

Mózg osoby z ASD przetwarza informacje w unikalny sposób.

Ta odmienność może prowadzić zarówno do wyzwań w codziennym funkcjonowaniu, jak i do rozwoju wyjątkowych umiejętności w specyficznych obszarach. To trochę jak z orkiestrą – więcej muzyków nie oznacza „lepszej muzyki”, liczy się ich synchronizacja i sposób współpracy. Zamiast myśleć w kategoriach „lepszy/gorszy”, powinniśmy skupić się na zrozumieniu unikalnego sposobu, w jaki funkcjonują mózgi osób z ASD.

Nauka po raz kolejny pokazuje, że rzeczywistość jest bardziej złożona niż medialne nagłówki.

Zwiększona łączność w mózgu nie jest supermocą – to po prostu inny sposób działania układu nerwowego, który niesie ze sobą zarówno wyzwania, jak i unikalne możliwości.

Warto pamiętać, że wszystkie osoby w spektrum autyzmu są wyjątkowe, a ich mózgi, choć działają inaczej niż neurotypowe, nie są ani „lepsze” ani „gorsze” – są po prostu inne.

Co o tym myślisz?

Z jakimi jeszcze mitami się spotkałeś(-aś) w tym temacie?

Chcesz zwiększyć skuteczność w swojej firmie, dzięki najnowszej wiedzy z zakresu neuronauk i neuromarketingu?

Zapraszam do NeuroinsightLab.pl, gdzie:

Realizujemy badania neuromarketingowe – odkrywając to, co niewidzialne, aby być bliżej percepcji klientów. Dostarczamy praktyczne wskazówki dla biznesu, które pomagają w optymalizacji strategii, zwiększając skuteczność marketingu i sprzedaży, a także ulepszając projektowanie produktów, usług i interfejsów w zgodzie z rzeczywistymi potrzebami i oczekiwaniami klientów.

Pomagamy budować strategię opartą o najnowszą wiedzę z neuronauk i neuromarketingu – prowadzimy konsultacje i projekty doradcze, podczas których pomagamy firmom wykorzystać w praktyczny sposób zdobycze neuronauki i wdrożyć wiedzę o tym, jak działa mózg.

Edukujemy – prowadzimy dedykowane szkolenia, warsztaty i webinary, a także zbieramy najbardziej aktualną i wyselekcjonowaną wiedzę na:

Zastanawiasz się, jak NeuroNauka może pomóc Twojej firmie? Omówmy to podczas bezpłatnej konsultacji – wystarczy, że zarezerwujesz dogodny dla siebie termin na stronie: umow.NeuroinsightLab.pl

Odpowiedź do nagrania pocałunku:

Po lewej stronie widzimy mężczyznę, a po prawej kobietę – czy udało Ci się poprawnie zgadnąć? 😉

Gdzie ostatnio można było mnie usłyszeć?

[Webinary]

 

[Podcasty]

O mnie:

Marcin P. Stopa

Jestem ekspertem w wykorzystaniu neuronauki i NeuroTechnologii w biznesie, marketingu, HR oraz badaniach konsumenckich.

Jako Head of NeuroResearch w Neuroinsight Lab wykorzystuję najnowocześniejsze narzędzia takie jak EEG i eye-tracking wspierane przez AI do identyfikacji nieuświadomionych insightów konsumenckich. Celem mojego zespołu w Neuroinsight Lab jest dostarczanie rzetelnej wiedzy o mechanizmach ludzkiego umysłu, która zapewnia klientom przewagę konkurencyjną i sukces rynkowy. W ten sposób umożliwiamy firmom korzystanie z przewagi, którą mają takie firmy jak Apple, Microsoft, TikTok, Google, Procter and Gamble i nie tylko.

Jestem także współtwórcą Platformy NanoLearningowej SeeWidely.com umożliwiającej efektywny rozwój kompetencji pracowników w zaledwie 5 minut dziennie, która w 2023 r. została wyróżniona, zdobywając tytuł HR TECH Changer przyznawany przez Polskie Forum HR w partnerstwie z Pracuj Ventures. Dzięki implementacji zdobyczy (neuro)nauki SeeWidely.com wywiera pozytywny wpływ na sektor HR, rozwijając już ponad 300 organizacji, w tym topowe firmy z GPW i S&P500

Wierzę, że jednym z podstawowych celów naszego pokolenia jest stworzenie rozwiązań usprawniających nasze możliwości poznawcze, tak potrzebne do sprawnego funkcjonowania w coraz bardziej złożonym świecie.

Chętnie dzielę się swoją wiedzą o NeuroTechnologii, mózgu, praktycznym zastosowaniu neuronauki w marketingu, biznesie i na co dzień. Występowałem na scenach między innymi Mobile Trends for Experts, SAP Lab, Linkedin Local, IKEA Industry, Virtual Summit, DIMAQ, TXB.digital.

W skrócie: wykorzystuję i przekuwam wiedzę o funkcjonowaniu mózgu w praktyczne i efektywne rozwiązania biznesowe.

Zobacz, jak wdrażamy neuronaukę w biznesie w NeuroinsightLab.pl

Spodobał Ci się artykuł?
Wiedza jest po to, by się nią dzielić:

Źródła:

#1

[1] Gold, P. W. (2024). Is depression a neuroendocrine disease? Brain Medicine. https://doi.org/10.61373/bm024v.0106

[2] Centers for Disease Control and Prevention. (2020). Health effects of cigarette smoking.

[3] World Health Organization. (2021). Depression. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression

[4] World Health Organization. (2020). Tobacco. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco

[5] Walker, E. R., McGee, R. E., & Druss, B. G. (2015). Mortality in mental disorders and global disease burden implications: A systematic review and meta-analysis. JAMA Psychiatry, 72(4), 334–341. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2014.2502

[6] Stewart, S. T., Cutler, D. M., & Rosen, A. B. (2009). The impact of obesity and smoking on life expectancy in the United States. New England Journal of Medicine, 361(21), 2252–2260.

#2

[7] Fisher, H. E., et al. (2005). Romantic love: An fMRI study of a neural mechanism for mate choice. Journal of Comparative Neurology, 493(1), 58-62.

[8] Eisenberger, N. I. (2012). The pain of social disconnection: Examining the shared neural underpinnings of physical and social pain. Nature Reviews Neuroscience, 13(6), 421-434.

[9] Bartels, A., & Zeki, S. (2004). The neural correlates of maternal and romantic love. NeuroImage, 21(3), 1155-1166.

[10] Aron, A., et al. (2005). Reward, motivation, and emotion systems associated with early-stage intense romantic love. Journal of Neurophysiology, 94(1), 327-337.

[11] Xu, X., et al. (2011). Reward and motivation systems: A brain mapping study of early‐stage intense romantic love in Chinese participants. Human Brain Mapping, 32(2), 249-257.

[12] Marazziti, D., et al. (1999). Alteration of the platelet serotonin transporter in romantic love. Psychological Medicine, 29(3), 741-745.

#3

[13] Bartels, A., & Zeki, S. (2000). The neural basis of romantic love. NeuroReport, 11(17), 3829–3834. https://doi.org/10.1097/00001756-200011270-000461019

[14] Fisher, H., Aron, A., Mashek, D., Li, H., & Brown, L. L. (2002). Defining the brain systems of lust, romantic attraction, and attachment. Archives of Sexual Behavior, 31(5), 413–419. https://doi.org/10.1023/A:10198880242551014

[15] Ortigue, S., Bianchi-Demicheli, F., Patel, N., Frum, C., & Lewis, J. W. (2010). Neuroimaging of love: fMRI meta-analysis evidence toward new perspectives in sexual medicine. The Journal of Sexual Medicine, 7(11), 3541–3552. https://doi.org/10.1111/j.1743-6109.2010.01999.x61518

[16] Zeki, S. (2007). The neurobiology of love. FEBS Letters, 581(14), 2575–2579. https://doi.org/10.1016/j.febslet.2007.03.09419

[17] Rinne, P., et al. (2024). Neural correlates of different love types: A cross-cultural fMRI study. Cerebral Cortex, 34(3), bhae331. https://doi.org/10.1093/cercor/bhae3311213

[18] Acevedo, B. P., Aron, A., Fisher, H. E., & Brown, L. L. (2012). Neural correlates of long-term intense romantic love. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 7(2), 145–159. https://doi.org/10.1093/scan/nsq09212

#4

[19] Supekar, K., et al. (2013). Brain Hyperconnectivity in Children with Autism and its Links to Social Deficits. Cell Reports, 5(3), 738-747.

[20] Hull, J. V., et al. (2017). Resting-state functional connectivity in autism spectrum disorders: A review. Frontiers in Psychiatry.

[21] Wang Z., et al. (2024). Structural and functional whole brain changes in autism spectrum disorder at different age stages

[22] Li-Ying Fan, et al. (2021).Developmental differences in neural connectivity for semantic processing in youths with autism

[23] Uddin, L.Q., et al. (2013). Reconceptualizing functional brain connectivity in autism from a developmental perspective. Front Hum Neurosci, 7, 458.

Rozmowa czy e-mail?
Chcesz dowiedzieć się jak neurobadania mogą pomóc w Twojej organizacji? Skontaktuj się z nami, używając formularza lub od razu zarezerwuj 30-minutową rozmowę w dogodnym dla siebie terminie.

Skontaktuj się z nami:





    Aby wysłać wiadomość musisz zaakceptować politykę prywatności.

    biuletyn neuroefektywnie