Jak mózg dzieli rzeczywistość? | Dlaczego nastolatkowie ryzykują? | Czy słodycze niszczą mózg? | Wydanie 47

SeeWidely/ 2 marca, 2025/ NeuroEfektywnie

NeuroEfektywnie 🧠 | Wydanie nr 47

Jak mózg dzieli rzeczywistość? | Dlaczego nastolatkowie ryzykują? | Czy słodycze niszczą mózg? | Wydanie 47

Marcin P Stopa SeeWidely 2
Marcin P. Stopa

Head of NeuroResearch @ Neuroinsight Lab by SeeWidely

Co w nowym wydaniu?

🧠 Skąd mózg wie, kiedy kończy się jedna sytuacja, a zaczyna druga?

🤯 Dlaczego nastolatkowie podejmują „głupie” decyzje?

🍩 Czy słodycze, jak pączki, niszczą mózg?

#1

🧠 Skąd mózg wie, kiedy kończy się jedna sytuacja, a zaczyna druga?

.

.

.

Nie wie… ale się tak jakby domyśla…

Co decyduje o tym, że podczas oglądania filmu czy w codziennym życiu wiesz, że jedna scena się skończyła, a zaczyna kolejna?

Oczywiście w życiu zmiany ujęcia kamery czy scenografii nie są dla nas tak pomocną podpowiedzią jak w filmach 😉

Naukowcy z Washington University w St. Louis i Harvard University przeanalizowali ponad 25 godzin nagrań 128 codziennych aktywności, podczas których uczestnicy wykonywali różne sekwencje zadań. Następnie porównali, jak model komputerowy SEM-2.0 (Structured Event Memory) i ludzie dzielili te aktywności na mniejsze wydarzenia.

Dotychczas uważano, że mózg resetuje swoją percepcję sytuacji, gdy coś go zaskoczy (pojawia się błąd przewidywania).

Jednak nowe badania pokazują jednak coś innego…

🔎 To nie zaskoczenie jest kluczowe – a niepewność!

To niepewność co do tego, co się wydarzy, sprawia, że mózg zaczyna na nowo oceniać sytuację!

💡 Co więcej:

Umiejętność rozpoznawania granic między wydarzeniami silnie wpływa na to, ile zapamiętamy. Badania pokazują, że osoby lepiej rozpoznające granice między wydarzeniami pamiętają nawet o 50% więcej szczegółów z danej sytuacji.

Osoby starsze często mają trudności z przetwarzaniem granic wydarzeń, co może przyczyniać się do problemów z pamięcią.

Patrząc na codzienne aktywności, skupiamy się głównie na rękach innych osób.

Gdy mózg kończy co zaczął

💡 Co to oznacza w praktyce?

Twój mózg nie czeka na pomyłkę w przewidywaniach – aktywnie monitoruje swoją niepewność co do tego, co może się wydarzyć. Gdy ta niepewność rośnie, przygotowuje się na zmianę sytuacji.

To trochę jak kierowca, który nie czeka aż wjedzie w zakręt, by zacząć hamować – zwalnia już wtedy, gdy widzi zbliżający się zakręt i nie jest pewien, jak ostry będzie.

Ten mechanizm pozwala nam lepiej przewidywać i adaptować się do zmian w otoczeniu, zanim faktycznie nastąpią.

To taki nasz montażysta w mózgu – im lepiej potrafi podzielić materiał na sceny, tym łatwiej później odnaleźć konkretny fragment.

Dla przykładu:

Twoja scena z czytania tego artykułu zaczęła się, od „Skąd mózg wie…”, a skończy się na tym zdaniu i poleceniu tego wydania NeuroEfektywnie, lub jeśli chcesz lepiej zapamiętać ten fascynujący fakt, to na jego udostępnieniu i komentarzu 😉

#2

Dlaczego nastolatkowie podejmują „głupie” decyzje?

A co, jeśli tylko wydaje nam się, że podejmujemy lepsze decyzje niż nasze młodsze wersje i nasze dzieci…?

Naukowcy właśnie rozwiązali tę zagadkę.

Okazuje się, że „chaotyczne” wybory nastolatków to nie błąd rozwojowy, a… klucz do rozwoju dojrzałego umysłu!

Najnowsze badanie z udziałem 93 osób w wieku od 12 do 42 lat pokazuje coś fascynującego

👉 Jak pokazało badanie tzw. „szum decyzyjny” (czyli tendencja do podejmowania mniej optymalnych wyborów) nie tylko zmniejsza się z wiekiem, ale jest też… niezbędny do rozwoju bardziej złożonych umiejętności.

 

Co dokładnie odkryto?

🔎 Badacze sprawdzili uczestników w trzech różnych zadaniach związanych z – – podejmowaniem decyzji:

– motywacyjnym (Go/NoGo)

– adaptacyjnym (uczenie się zmian)

– planowaniem długoterminowym

 

Co się okazało?

✅ „Szum decyzyjny”:

– Jest silnie skorelowany między wszystkimi zadaniami

– Systematycznie maleje z wiekiem

– Odpowiada za rozwój bardziej wyrafinowanych strategii decyzyjnych

 

🤯 Najbardziej zaskakujące?

Ten pozornie chaotyczny „szum” jest NIEZBĘDNY do rozwoju umiejętności:

– planowania długoterminowego

– adaptacji do zmian

– podejmowania lepszych decyzji w przyszłości

 

💡 Dlaczego jest takie ważne?

To odkrycie rewiduje nasze spojrzenie na „chaotyczne” decyzje nastolatków. 

Zamiast postrzegać je jako problem, powinniśmy widzieć w nich naturalny i potrzebny etap rozwoju mózgu!

To nie jest tylko tak, że nastolatkowie tylko z racji, że wciąż rozwija się im mózg i obszary odpowiedzialne, np. za samokontrolę i planowanie jeszcze nie działają tak jakby sobie tego życzyli dorośli. To sposób na rozwój i jeszcze lepszą adaptację do świata, w którym się znaleźli.

To jak nauka jazdy na rowerze – początkowo mamy sporo „szumu” w ruchach kierownicą, by z czasem wypracować płynne prowadzenie.

A jaka była Twoja najbardziej „szumna decyzja” jako nastolatka(-ki)?

Daj znać w komentarzu! 😉

W końcu już wiemy, że było to potrzebne by być teraz mądrą dorosłą osobą podejmującą najlepsze decyzje 😉

#3

Czy słodycze jak pączki niszczą mózg? 🍩🧠

Co łączy trzeciego pączka z uzależnieniem od kokainy?

Neurochemiczny rollercoaster 🧠🎢

Twoje neurony właśnie rozgrywają neurochemiczny mecz, gdzie cukier może działać jak doping metaboliczny…

Zjedzenie jednego pączka to przyjemność. 

Drugiego – mała słabość. 

Trzeciego?

 

To już neurobiologiczna gra, w której cukier może zacząć silniej wpływać na Twój mózg!

 

Jak to możliwe, że po jednym kęsie trudno przestać? 

Sprawdź, co dzieje się w Twojej głowie, gdy cukier wchodzi do gry.

 

Mechanizm nagrody:

Dlaczego mózg może domagać się „jeszcze jednego”?

Gdy cukier styka się z kubkami smakowymi, szybko aktywuje szlaki dopaminergiczne w jądrze półleżącym – centrum układu nagrody. Eksperymenty na modelach zwierzęcych (Avena et al., 2008) wykazały, że regularne spożywanie roztworu sacharozy prowadzi do:

– Znaczącego wzrostu poziomu dopaminy względem wartości wyjściowej.

– Zmian w ekspresji receptorów dopaminowych D2.

– Objawów przypominających odstawienie po nagłym zaprzestaniu podaży.

Zwiększony poziom dopaminy sprawia, że coraz bardziej czegoś chcemy – w tym przypadku pączka.

To częściowo wyjaśnia, dlaczego pierwszy kęs smakuje najlepiej, a mózg może domagać się więcej i więcej, i więcej…

Co ciekawe, badania z wykorzystaniem funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI) pokazują, że sam widok słodyczy aktywuje przednią część zakrętu obręczy – obszar odpowiedzialny za oczekiwanie nagrody (Stice et al., 2013). To może tłumaczyć, dlaczego wystawne dekoracje cukierni potrafią być tak kuszące.

 

Od euforii do mgły umysłowej

Po zjedzeniu słodyczy poziom glukozy we krwi wzrasta, a trzustka uwalnia insulinę, aby go obniżyć. Ten metaboliczny rollercoaster może mieć konsekwencje dla funkcji poznawczych:

Początkowa faza:

Wzrost glukozy może czasowo poprawiać krótkotrwałą pamięć i koncentrację – stąd wrażenie „przyspieszenia” po słodkiej przekąsce.

Późniejsza faza:

Gdy insulina obniża poziom cukru, u niektórych osób mogą pojawić się symptomy takie jak rozdrażnienie czy trudności z koncentracją, czasem określane jako „mgła mózgowa”.

Badanie Beilharz i współpracowników (2016) wykazało, że uczestnicy po spożyciu wysokocukrowego posiłku wykazywali pogorszenie w testach uwagi w porównaniu do osób jedzących posiłek białkowo-tłuszczowy.

Słodki szok dla mózgu

Czy to oznacza, że słodycze jak pączki są neurochemiczną pułapką?

Jak bardzo długoterminowe spożycie cukru wpływa na nasz mózg?

Jak ograniczyć szkody i cieszyć się smakiem 🧠🍩

 

Długoterminowe skutki:

Gdy słodki romans zamienia się w toksyczną relację…

Badania na modelach zwierzęcych (Beecher et al., 2021) wskazują, że długotrwałe spożywanie dużych ilości cukru, szczególnie rozpoczęte w okresie dojrzewania, może prowadzić do:

  • Zmniejszenia neurogenezy w zakręcie zębatym hipokampa

  • Deficytów w testach pamięci przestrzennej

  • Zaburzeń w rozróżnianiu podobnych wzorców (pattern separation)

Z kolei badania (Pase et al., 2017) sugerują związek między wyższym spożyciem cukru a zmniejszoną objętością hipokampa oraz zwiększonym ryzykiem deficytów poznawczych.

To niepokojące, szczególnie gdy uświadomimy sobie skalę spożycia cukru.

Dla przykładu:

cukier zawarty w 6 pączkach przekracza ilość, jaką średniowieczny człowiek spożywał w ciągu miesiąca!

A gdyby Tłusty Czwartek był przez cały rok, dostarczalibyśmy organizmowi nadwyżkę ok. 130 000 kcal, co dodałoby nam ok. 17 kg na wadze…

 

Brzmi groźnie?

Nie musisz całkowicie rezygnować z przyjemności!

3 strategie jedzenia słodyczy oparte o badania naukowe: 

Na szczęście badania sugerują kilka skutecznych strategii, które pozwalają na okazjonalną przyjemność bez długotrwałych negatywnych konsekwencji:

 

1️⃣ Sekwencjonowanie makroskładników:

Spożyj posiłek bogaty w białko i zdrowe tłuszcze PRZED sięgnięciem po pączka. Badania (Jenkins et al., 2014) dowodzą, że spowolni to wchłanianie cukru i zmniejszy gwałtowne skoki glikemii.

 

2️⃣ Mindful eating:

Wybierz 1-2 pączki i jedz je powoli, w pełni skupiając się na smaku, zapachu i teksturze. Badania nad uważnym jedzeniem (Mason et al., 2016) wykazały, że taka praktyka zwiększa aktywność w obszarach kory przedczołowej związanych z kontrolą impulsów.

 

3️⃣ Aktywność fizyczna po posiłku:

15-minutowy spacer po zjedzeniu pączka może znacząco poprawić metabolizm glukozy i wrażliwość insulinową (Reynolds et al., 2016).

 

Kontekst jest kluczem

Pamiętaj, okazjonalna przyjemność to co innego niż codzienny nawyk. Pojedynczy wystrzał dopaminy podczas święta nie zaburzy równowagi Twojego mózgu tak jak chroniczne przeciążenie szlaków nagrody.

Twój mózg to najcenniejszy organ. 

W niektóre dni jak np. Tłusty Czwartek możesz dogodzić podniebieniu, jednocześnie dbając o swoje funkcje poznawcze.

A jeśli już zdarzy nam się zapomnieć i przesadzić… cóż, zawsze zostaje neuroplastyczność, która pozwoli Ci wyciągnąć wnioski na kolejny raz! 😉

Chcesz zwiększyć skuteczność w swojej firmie, dzięki najnowszej wiedzy z zakresu neuronauk i neuromarketingu?

Zapraszam do NeuroinsightLab.pl, gdzie:

Realizujemy badania neuromarketingowe – odkrywając to, co niewidzialne, aby być bliżej percepcji klientów. Dostarczamy praktyczne wskazówki dla biznesu, które pomagają w optymalizacji strategii, zwiększając skuteczność marketingu i sprzedaży, a także ulepszając projektowanie produktów, usług i interfejsów w zgodzie z rzeczywistymi potrzebami i oczekiwaniami klientów.

Pomagamy budować strategię opartą o najnowszą wiedzę z neuronauk i neuromarketingu – prowadzimy konsultacje i projekty doradcze, podczas których pomagamy firmom wykorzystać w praktyczny sposób zdobycze neuronauki i wdrożyć wiedzę o tym, jak działa mózg.

Edukujemy – prowadzimy dedykowane szkolenia, warsztaty i webinary, a także zbieramy najbardziej aktualną i wyselekcjonowaną wiedzę na:

Zastanawiasz się, jak NeuroNauka może pomóc Twojej firmie? Omówmy to podczas bezpłatnej konsultacji – wystarczy, że zarezerwujesz dogodny dla siebie termin na stronie: umow.NeuroinsightLab.pl

Gdzie ostatnio można było mnie usłyszeć?

[Webinary]

 

[Podcasty]

O mnie:

Marcin P. Stopa

Jestem ekspertem w wykorzystaniu neuronauki i NeuroTechnologii w biznesie, marketingu, HR oraz badaniach konsumenckich.

Jako Head of NeuroResearch w Neuroinsight Lab wykorzystuję najnowocześniejsze narzędzia takie jak EEG i eye-tracking wspierane przez AI do identyfikacji nieuświadomionych insightów konsumenckich. Celem mojego zespołu w Neuroinsight Lab jest dostarczanie rzetelnej wiedzy o mechanizmach ludzkiego umysłu, która zapewnia klientom przewagę konkurencyjną i sukces rynkowy. W ten sposób umożliwiamy firmom korzystanie z przewagi, którą mają takie firmy jak Apple, Microsoft, TikTok, Google, Procter and Gamble i nie tylko.

Jestem także współtwórcą Platformy NanoLearningowej SeeWidely.com umożliwiającej efektywny rozwój kompetencji pracowników w zaledwie 5 minut dziennie, która w 2023 r. została wyróżniona, zdobywając tytuł HR TECH Changer przyznawany przez Polskie Forum HR w partnerstwie z Pracuj Ventures. Dzięki implementacji zdobyczy (neuro)nauki SeeWidely.com wywiera pozytywny wpływ na sektor HR, rozwijając już ponad 300 organizacji, w tym topowe firmy z GPW i S&P500

Wierzę, że jednym z podstawowych celów naszego pokolenia jest stworzenie rozwiązań usprawniających nasze możliwości poznawcze, tak potrzebne do sprawnego funkcjonowania w coraz bardziej złożonym świecie.

Chętnie dzielę się swoją wiedzą o NeuroTechnologii, mózgu, praktycznym zastosowaniu neuronauki w marketingu, biznesie i na co dzień. Występowałem na scenach między innymi Mobile Trends for Experts, SAP Lab, Linkedin Local, IKEA Industry, Virtual Summit, DIMAQ, TXB.digital.

W skrócie: wykorzystuję i przekuwam wiedzę o funkcjonowaniu mózgu w praktyczne i efektywne rozwiązania biznesowe.

Zobacz, jak wdrażamy neuronaukę w biznesie w NeuroinsightLab.pl

Spodobał Ci się artykuł?
Wiedza jest po to, by się nią dzielić:

Źródła:

#1

[1] Nguyen T.T., Bezdek M.A., Gershman S.J., Bobick A.F., Braver T.S., Zacks J.M. (2024). Modeling human activity comprehension at human scale: Prediction, segmentation, and categorization. PNAS Nexus, 3(10), pgae 459.

[2] Zacks J.M., Speer N.K., Swallow K.M., Braver T.S., Reynolds J.R. (2007). Event perception: a mind/brain perspective. Psychological Bulletin, 133(2), 273-293.

[3] Franklin N.T., Norman K.A., Ranganath C., Zacks J.M., Gershman S.J. (2020). Structured Event Memory: A neuro-symbolic model of event cognition. Psychological Review, 127(3), 327-361.

[4] Zacks, J. M., Speer, N. K., Vettel, J. M., & Jacoby, L. L. (2006). Event understanding and memory in healthy aging and dementia of the Alzheimer type. Psychology and Aging, 21(3), 466-482.

 

#2

[5] Scholz, V., Waltmann, M., Herzog, N., Horstmann, A., & Deserno, L. (2024). Decrease in decision noise from adolescence into adulthood mediates an increase in more sophisticated choice behaviors and performance gain. PLOS Biology, 22(11), e3002877.

 

#3

[6] Avena, N.M., Rada, P., & Hoebel, B.G. (2008). Evidence for sugar addiction: Behavioral and neurochemical effects of intermittent, excessive sugar intake. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 32(1), 20-39. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2007.04.019

[7] Beecher, K., Alvarez Cooper, I., Wang, J., Walters, S. B., Chehrehasa, F., Bartlett, S. E., & Belmer, A. (2021). Long-Term Overconsumption of Sugar Starting at Adolescence Produces Persistent Hyperactivity and Neurocognitive Deficits in Adulthood. Frontiers in neuroscience, 15, 670430. https://doi.org/10.3389/fnins.2021.670430

[8] Beilharz, J.E., Maniam, J., & Morris, M.J. (2016). Short-term exposure to a diet high in fat and sugar, or liquid sugar, selectively impairs hippocampal-dependent memory, with differential impacts on inflammation. Behavioural Brain Research, 306, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.bbr.2016.03.018

[9] Jenkins, D.J., et al. (2014). Effect of a high-protein, high-fiber diet on glycemic control in type 2 diabetes: a randomized trial. JAMA Internal Medicine, 174(7), 1038-1046. https://doi.org/10.1001/jamainternmed.2014.1198

[10] Mason, A.E., et al. (2016). Effects of a mindfulness-based intervention on mindful eating, sweets consumption, and fasting glucose levels in obese adults: data from the SHINE randomized controlled trial. Journal of Behavioral Medicine, 39(2), 201-213. https://doi.org/10.1007/s10865-015-9692-8

[11] Pase, M.P., et al. (2017). Sugary beverage intake and preclinical Alzheimer’s disease in the community. Alzheimer’s & Dementia, 13(9), 955-964. https://doi.org/10.1016/j.jalz.2017.01.024

[12] Reynolds, A.N., et al. (2016). Advice to walk after meals is more effective for lowering postprandial glycaemia in type 2 diabetes mellitus than advice that does not specify timing: a randomised crossover study. Diabetologia, 59(12), 2572-2578. https://doi.org/10.1007/s00125-016-4085-2

[13] Stice, E., Burger, K.S., & Yokum, S. (2013). Relative ability of fat and sugar tastes to activate reward, gustatory, and somatosensory regions. The American Journal of Clinical Nutrition, 98(6), 1377-1384. https://doi.org/10.3945/ajcn.113.069443

Rozmowa czy e-mail?
Chcesz dowiedzieć się jak neurobadania mogą pomóc w Twojej organizacji? Skontaktuj się z nami, używając formularza lub od razu zarezerwuj 30-minutową rozmowę w dogodnym dla siebie terminie.

Skontaktuj się z nami:





    Aby wysłać wiadomość musisz zaakceptować politykę prywatności.

    biuletyn neuroefektywnie